چرا آبیاری هوشمندانه؟
خشکسالی‌های اخیر و کاهش بارندگی‌ها موجب شده کشاورزان با کمبود شدید منابع آب مواجه شوند. ذخایر آب‌های زیرزمینی نیز به شدت در حال افت است. از سویی دیگر، قیمت بذر، کود، سموم و سایر نهاده‌های موردنیاز برای تولیدات کشاورزی، طی سال‌های اخیر به شدت افزایش یافته است. همچنین به دلایل مختلف سرمایه‌گذاری‌های مالی در این بخش هم به شدت محدود است. مهاجرت نیروهای جوان و تحصیل‌کرده از روستاها نیز، باعث شده تا کشاورزی با کمبود نیروی انسانی متخصص و فرسودگی نیروی کار باتجربه روبرو شود.
مشکلات عدیده‌ای نیز در بازاریابی و فروش محصولات کشاورزی وجود دارد:
- واسطه‌گری‌های متعدد در زنجیره توزیع که باعث افزایش قیمت تمام شده برای مصرف‌کننده نهایی می‌شود؛ اما سود چندانی برای تولیدکننده در پی ندارد.
- فقدان بازار مناسب و صادراتی برای محصولات کشاورزی
- کمبود امکانات نگهداری و انبارداری محصولات کشاورزی
- فقدان زنجیره تامین مناسب از تولید تا مصرف
- مشکلات حمل و نقل و جابجایی محصولات کشاورزی
آبیاری سنتی که هنوز در بسیاری از مزارع و باغات ایران استفاده می‌شود، با چالش‌ها و محدودیت‌های زیادی همراه است. مهمترین این مشکلات عبارتند از:
عدم امکان کنترل و تنظیم دقیق میزان و زمان‌بندی آب مصرفی؛ به عبارت دیگر کشاورز نمی‌تواند بر اساس نیاز دقیق گیاه و شرایط آب و هوایی منطقه، مقدار و زمان مناسب آبیاری را مشخص کند.
همین عدم دقت و کنترلپذیری می‌تواند منجر به آبیاری بیش از حد یا کمتر از نیاز واقعی گیاه شود که هر دو موجب کاهش راندمان تولید خواهد بود
از سویی دیگر، آبیاری بی‌رویه و غیراصولی مزارع و باغات، عواقب و آسیب‌های زیست‌محیطی جبران‌ناپذیری به همراه دارد:
- هدر رفت بی‌رویه آب در اثر نشت، تبخیر بالا یا استفاده بیش از نیاز واقعی گیاه
- شستشو و هدررفت مواد مغذی و کودهای شیمیایی از سطح خاک، ورود آنها به منابع آب سطحی و زیرزمینی و در نتیجه آلودگی منابع آب زیرزمینی و سطحی
- افت شدید سطح ایستابی و کاهش ذخایر آبخوان‌ها در اثر برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی
- شور شدن و قلیایی شدن خاک در اثر آبیاری مداوم با آب‌های شور و نامناسب
بنابراین، اصلاح الگوی مصرف و بهینه‌سازی مدیریت منابع آب کشاورزی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است
باور دارید که برطرف کردن این موانع، نیازمند سیاست‌گذاری درست و حمایت همه‌جانبه دولتی از بخش کشاورزی است؟
می خواهید منتظر بمانید یا اکنون تصمیم می گیرید؟
با توجه به محدودیت منابع تولید از جمله آب و خاک، دیگر امکان افزایش تولیدات کشاورزی از طریق گسترش سطح زیر کشت وجود ندارد. به عبارت دیگر، راهکار افزایش تولید افقی یا افزایش مساحت زمین‌های زراعی، دیگر کارایی لازم را ندارد.
از این رو، تنها راه ممکن، افزایش تولید از هر واحد سطح یا افزایش تولید عمودی است. به عبارت ساده‌تر، باید در هر هکتار از زمین، بیشترین میزان محصول را بدست آورد. رسیدن به این هدف نیازمند بکارگیری روش‌های نوین و بهینه مدیریت منابع از جمله آب و خاک است که آبیاری هوشمندانه یکی از مهمترین این روش‌ها محسوب می‌شود.
آبیاری هوشمندانه یکی از مهمترین دستاوردهای فناوری و دانش در عرصه کشاورزی است که سابقه موفقیت‌آمیز آن در سطح جهان اثبات شده است.
کشورهای پیشرفته‌ای مانند استرالیا، اسپانیا، آمریکا و اسرائیل با به‌کارگیری گسترده سامانه‌های آبیاری هوشمندانه توانسته‌اند بهره‌وری مصرف آب کشاورزی خود را تا 60 درصد افزایش دهند.
علاوه بر موفقیت‌های جهانی، آبیاری هوشمندانه در ایران نیز به ویژه در استان‌های پیشرو مانند اصفهان، خراسان و فارس در حال گسترش است و آمارهای اولیه حاکی از صرفه جویی 55تا 57 درصدی مصرف آب در مزارع تجهیز شده به این سامانه‌های نوین است.
